EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W POLSCE

Nowotwory stanowią w Polsce drugą, po chorobach układu krążenia, najczęstszą przyczynę zgonów. Obserwowane od lat trendy dotyczące zgonów i zachorowalności na nowotwory złośliwe związane są ze zmieniającą się strukturą wieku populacji polskiej, jak i zmianami dotyczącymi ekspozycji na czynniki rakotwórcze, w tym związanymi z paleniem papierosów.

Zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów w 2021 roku odnotowano ogółem 171 558 nowych zachorowań, w tym 84 275 u mężczyzn (549,5 na 100 tys.) i 87 283 u kobiet (419,7 na 100 tys.).

U mężczyzn najwięcej zachorowań na nowotwory złośliwe odnotowano pomiędzy 55. a 79. rokiem życia, natomiast u kobiet pomiędzy 50. a 74. rokiem życia. Wraz z wiekiem liczba zachorowań na nowotwory rosła. Choroby nowotworowe pozostawały także dużym problemem wśród osób w młodym i w średnim wieku (25–64 lata). W grupie wieku 20–54 lata współczynniki zachorowalności kobiet były wyższe niż u mężczyzn.

W populacji mężczyzn najczęściej rejestrowane zachorowania na nowotwory złośliwe to: nowotwór gruczołu krokowego (21,2%), płuca (14,6%), jelita grubego (11,9%) i pęcherza moczowego (6,3%). Natomiast u kobiet to: nowotwór piersi (24,2%), płuca (9,4%), jelita grubego (9,2%), trzonu macicy (6,9%) i tarczycy (4,4%).

W 2021 roku nowotwory złośliwe odpowiadały za 93 652 zgony, w tym 50 581 (18,8%) zgonów mężczyzn i 43 071 (17,2%) zgonów kobiet. Analizy pokazały, że na każde 100 tysięcy osób w polskiej populacji z powodu nowotworów złośliwych przypadało 355 zgonów wśród mężczyzn i 203 zgony wśród kobiet.

Wśród mężczyzn największy odsetek zgonów dotyczył nowotworów złośliwych płuca (25,8%), jelita grubego (13%), gruczołu krokowego (10,8%), pęcherza moczowego (5,9%) i żołądka (5,6%). Natomiast wśród kobiet najczęściej notowano zgony z powodu raka płuca (18,1%), piersi (14,9%), jelita grubego (11,7%), jajnika (6,1%) i trzustki (5,5%).

Rycina 1. Struktura zarejestrowanych zachorowań i zgonów z powodu nowotworów złośliwych wśród mężczyzn w 2021 roku
Opracowanie własne na podstawie: Didkowska J. i wsp. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2021 roku. Krajowy Rejestr Nowotworów. Narodowy Instytut Onkologii PIB. Warszawa 2023.

Rycina 2. Struktura zarejestrowanych zachorowań i zgonów z powodu nowotworów złośliwych wśród kobiet w 2021 roku
Opracowanie własne na podstawie: Didkowska J. i wsp. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2021 roku. Krajowy Rejestr Nowotworów. Narodowy Instytut Onkologii PIB. Warszawa 2023.

Choroby nowotworowe rzadko dotyczyły dzieci. W 2021 roku w grupie wieku 0–19 lat nowotwory były przyczyną 7% zgonów. Około 60% najczęściej notowanych zachorowań na nowotwory oraz zgonów w tej grupie wieku dotyczyło: białaczek, chłoniaków i nowotworów mózgu.

Wśród osób młodych w wieku 20–44 lata wyższa zachorowalność na nowotwory występowała wśród kobiet. Podobnie umieralność z powodu tej grupy chorób była wyższa, choć nieznacznie, wśród kobiet w porównaniu z mężczyznami.