Umieralność z powodu chorób układu krążenia

Umieralność z powodu chorób układu krążenia, zwłaszcza zawału serca i udaru mózgu, stanowiła główną przyczynę zgonów w większości krajów OECD w 2021 roku, odpowiadając za 28% wszystkich przypadków zgonów. Mimo, że wskaźniki umieralności ogólnie spadały w większości krajów OECD, starzenie społeczeństwa, rosnące wskaźniki otyłości i cukrzycy oraz opóźnienia w diagnozowaniu mogą znacznie spowolnić dalszy spadek. Przed pandemią COVID-19 spowolnienie poprawy w zakresie chorób serca i udaru mózgu było jedną z głównych przyczyn spowolnienia wzrostu oczekiwanej długości życia w wielu krajach. Dodatkowo, pandemia COVID-19 mogła pośrednio przyczynić się do wzrostu wskaźników umieralności z powodu chorób układu krążenia w niektórych krajach, ze względu na zakłócenia w opiece doraźnej, podstawowej i profilaktycznej.

W 2021 roku, zawały serca i inne choroby niedokrwienne serca stanowiły 11% wszystkich zgonów w krajach OECD. Choroby te wynikają z gromadzenia się złogów tłuszczowych na wewnętrznej ścianie tętnic wieńcowych, ograniczając przepływ krwi do serca. Wskaźniki umieralności są o 83% wyższe u mężczyzn niż u kobiet w krajach OECD, głównie z powodu większej częstości występowania czynników ryzyka, takich jak palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze i wysoki poziom cholesterolu.

W krajach OECD, kraje Europy Środkowej i Wschodniej odnotowały najwyższe wskaźniki umieralności z powodu zawałów serca i innych chorób niedokrwiennych serca. Taka sytuacja dotknęła przede wszystkim Litwę, gdzie odnotowano 395 zgonów na 100 000 mieszkańców. Wskaźniki były również stosunkowo wysokie na Łotwie, Węgrzech, w Meksyku i Republice Słowackiej. Kraje o najniższych wskaźnikach obejmowały za to Koreę, Japonię, Francję i Holandię, gdzie liczba zgonów wynosiła około jednej trzeciej średniej OECD.

W latach 2011-2021 wskaźniki umieralności z powodu chorób niedokrwiennej serca spadły średnio o 20% w prawie wszystkich krajach OECD. Największe spadki odnotowano w Estonii (56%), Luksemburgu i Kostaryce (oba na poziomie 45%). Wzrost umieralności zanotowano jednak w Meksyku, Kolumbii i Turcji, podobnie jak w krajach przystępujących do OECD, takich jak Bułgaria i Peru. To zjawisko jest silnie związane z rosnącymi wskaźnikami otyłości i częstości występowania cukrzycy. Również wzrost umieralności z powodu ostrego zawału mięśnia sercowego po przyjęciu do szpitala zaobserwowano w Meksyku i Turcji w latach 2019-2021. Może to być skutkiem ograniczonych możliwości w zakresie testów diagnostycznych, możliwej błędnej klasyfikacji przyczyn zgonu i ogólnie niższej wydajności systemów opieki zdrowotnej w okresie pandemii.

Choroby naczyniowe mózgu, czyli udary, stanowiły przyczynę 6% zgonów w krajach OECD w 2021 roku. Wskaźniki umieralności z tego powodu były szczególnie wysokie na Łotwie, Litwie i Węgrzech, a także w krajach przystępujących do OECD i krajach partnerskich, takich jak Bułgaria, Rumunia i RPA. Wskaźniki umieralności z powodu udaru mózgu spadły w prawie wszystkich krajach członkowskich i partnerskich OECD od 2011 roku, przy średnim spadku o 25% w krajach OECD. Niewielki wzrost umieralności zaobserwowano jednak na Łotwie i w Stanach Zjednoczonych. W przypadku udarów, podobnie jak w przypadku chorób niedokrwiennych serca, redukcja niektórych czynników ryzyka, zwłaszcza palenia tytoniu, przyczyniła się do zmniejszenia liczby zgonów, wraz z poprawą wskaźników przeżycia po ostrym epizodzie, odzwierciedlając lepszą jakość opieki.

W większości krajów OECD występują znaczne nierówności społeczno-ekonomiczne w zakresie umieralności z powodu chorób układu krążenia, odzwierciedlające różnice społeczno-ekonomiczne, które są związane z występowaniem głównych czynników ryzyka. Wielu z tych zgonów można by uniknąć, lecz trendy w zakresie kilku czynników ryzyka zmierzają w bardzo niekorzystnym kierunku. Mimo, że wskaźniki palenia ogólnie spadły, poziomy cholesterolu, wysokie ciśnienie krwi, niska aktywność fizyczna, otyłość i cukrzyca rosną w wielu krajach OECD.

Poprawa stylu życia oraz wprowadzenie szeregu środków zapobiegawczych w zakresie zdrowia publicznego, takich jak regulacje fiskalne czy inne zmiany mogłyby zmniejszyć obciążenie chorobami układu krążenia.