Używanie nielegalnych substancji psychoaktywnych

Zażywanie nielegalnych narkotyków jest główną przyczyną możliwych do uniknięcia zgonów, zarówno bezpośrednio – w wyniku przedawkowania, jak i pośrednio – w wyniku wystąpienia chorób związanych z ich używaniem, wypadków, przemocy i samobójstw. Zwłaszcza używanie regularnie i w dużych ilościach, wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia chorób układu krążenia, problemów ze zdrowiem psychicznym i wypadków, a także chorób zakaźnych, takich jak HIV i w przypadku wstrzykiwania narkotyku – wirusowe zapalenie wątroby typu C.

Za większość zgonów spowodowanych przedawkowaniem narkotyków odpowiada nielegalne używanie opioidów. Głównym opioidem stosowanym w Europie jest nadal heroina. Natomiast Kanada i Stany Zjednoczone doświadczyły w ostatnich latach kryzysu spowodowanego wzrostem spożycia syntetycznych opioidów, takich jak fentanyl i karfentanyl.

Szacuje się, że w 2019 r. we wszystkich krajach OECD zgony związane z używaniem opioidów wynosiły średnio 30 zgonów w przeliczeniu na milion mieszkańców.
Jednak w kilku krajach było ich znacznie więcej, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych (223 zgony na milion), Estonii (130/milion), Kanadzie (76/milion) i Litwie (73/milion). Od 2010 r. liczba zgonów związanych z opioidami wzrosła w krajach OECD średnio o około 20%, przy dużym wzroście (o 70% lub więcej) na Litwie, w Turcji, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.

Kokaina jest jednym z najczęściej używanych nielegalnych narkotyków. Średnio w 36 krajach OECD w 2020 r. 1,2% dorosłych przyznało, że zażywało kokainę w ostatnim roku. Wskaźniki używania kokainy wahały się od 0,2% lub poniżej w Izraelu, Portugalii, Turcji, Słowacji, na Litwie i Japonii do 2% lub powyżej w Kanadzie, Holandii, Irlandii, Stanach Zjednoczonych, Austrii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii oraz ponad 4% w Australii. We wszystkich krajach, z wyjątkiem Izraela, mężczyźni zażywali kokainę częściej niż kobiety. Średnio w krajach OECD 1,7% mężczyzn zażywało kokainę w ciągu ostatnich 12 miesięcy w porównaniu z 0,7% kobiet.

Używanie narkotyków jest powiązane z występowaniem licznych problemów zdrowotnych i społecznych lub je komplikuje. Należą do nich problemy ze zdrowiem psychicznym, samookaleczenia, bezdomność, przestępczość wśród młodzieży i wykorzystywanie osób bezbronnych.
Kompleksowe strategie mające na celu rozwiązanie problematycznego używania opioidów obejmują sektory zdrowia, usługi społeczne, egzekwowanie prawa, systemy danych i badania. Cztery kluczowe obszary lepszego podejścia do radzenia sobie z używaniem i szkodami związanymi z opioidami obejmują: ulepszone praktyki w zakresie przepisywania opioidów i umiejętności związane z używaniem opioidów; lepszą opiekę zdrowotną z rozszerzonym dostępem do leczenia i interwencji minimalizujących szkody; zintegrowane podejście w systemach opieki zdrowotnej, społecznej i sądownictwie karnym; oraz zwiększenie wiedzy i prowadzenie badań w celu wspierania procesu decyzyjnego na wszystkich poziomach.