Wpływ alkoholu pitego w okresie ciąży
przez matkę na rozwój mózgu dziecka

Osoby z FASD (Spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych) bardzo różnią się między sobą, gdyż alkohol może wywoływać zaburzenia strukturalne i funkcjonalne różnych obszarów mózgu. Każda z takich osób może mieć specyficzne problemy i potrzeby. Jednymi z częściej powtarzających się problemów są trudności z rozumowaniem przyczynowo-skutkowym, myśleniem abstrakcyjnym (co ma ogromny wpływ na możliwość poradzenia sobie z matematyką w szkole) oraz przystosowaniem się do nowych lub nieznanych sytuacji.

Konsekwencje uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego w czasie rozwoju płodowego, są odczuwane przez całe życie.

  • Niemowlę może mieć: problemy ze spaniem, nadwrażliwość na bodźce (światło, dźwięk i dotyk), trudności z opanowaniem chodzenia, mówienia, naśladowaniem dźwięków, koordynacją ruchową.
  • We wczesnym dzieciństwie może wystąpić nadmierna „przylepność”, niezdolność do zrozumienia niebezpieczeństwa, ograniczona reakcja na ostrzeżenia słowne, skłonność do napadów złości, problemy z koncentracją, zaburzenia komunikacji werbalnej, nadpobudliwość i niechęć do zmian.
  • W młodszym wieku szkolnym ujawniają się kolejne problemy zwłaszcza z matematyką, a inne się nasilają. Deficyty uwagi i słaba kontrola impulsów utrudniają funkcjonowanie w klasie, niemożność przeniesienia wiedzy z jednej sytuacji na drugą lub uczenia się na podstawie doświadczenia ogranicza postępy w nauce, niezdolność planowania, niezdarność ruchowa, brak umiejętności dzielenia się, czekania na swoją kolej, przestrzegania zasad lub współpracy – prowadzą do złych relacji z rówieśnikami i izolacji społecznej.
  • Okres dorastania to czas nasilonych problemów z nauką, które mogą prowadzić do wagarowania i buntowniczych zachowań. Uczeń jest często błędnie oceniany jako leniwy, uparty i niechętny do nauki. Ma problemy z krytycznym myśleniem, oceną sytuacji, rozumieniem abstrakcyjnych pojęć i łączeniem przyczyn ze skutkami. Mogą pojawić się zaburzenia depresyjne i myśli samobójcze, wycofanie i izolacja. Nastolatek jest podatny na manipulację oraz wykorzystywanie przez rówieśników i może popaść w konflikt z prawem. Ma trudności z rozpoznawaniem uczuć (własnych i innych osób), okazywaniem skruchy lub wzięciem odpowiedzialności za swoje czyny.
  • Osoby dorosłe z FASD mają słabe umiejętności społeczne i trudności w utrzymaniu pracy, często są niezdolne do samodzielnego życia, mają problemy z zarządzaniem pieniędzmi, bywają nieprzewidywalne, często nadużywają alkoholu i innych substancji psychoaktywnych.
 
Materiał edukacyjny opracowany w ramach zadań państwowego instytutu badawczego realizowanych przez NIZP PZH – PIB,
finansowanych przez Ministra Zdrowia na podstawie umowy nr NIZP PZH-PIB/2021/1094/1056. Warszawa 2023 r.
Autorka: dr Katarzyna Okulicz-Kozaryn
Źródło: OECD (2023), Health at a Glance 2023: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/7a7afb35-en