Zmiana klimatu a zdrowie: wyzwanie naszych czasów

Zmiana klimatu staje się jednym z najpilniejszych zagrożeń dla ludzkości, wpływając zarówno na nasze środowisko, jak i zdrowie obecnych i przyszłych pokoleń. Problem ten wiąże się z różnorodnymi zagrożeniami, takimi jak zanieczyszczenie powietrza i ekstremalne temperatury, mające poważne konsekwencje dla naszego zdrowia. Zanieczyszczenie pyłem zawieszonym w otoczeniu (na zewnątrz) wynika z działalności przemysłowej, gospodarstw domowych, samochodów osobowych i ciężarowych. Spośród wszystkich tych zanieczyszczeń największy wpływ na zdrowie ludzi mają nawet najniższe poziomy pyłu zawieszonego o nazwie PM 2,5. Zanieczyszczające paliwa obejmują paliwa stałe, takie jak drewno, węgiel, odchody zwierzęce, węgiel drzewny, odpady roślinne i nafta.

Zanieczyszczenie powietrza stanowi obecnie jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla zdrowia, będąc główną przyczyną śmierci i niepełnosprawności. Prognozy przewidują, że do 2060 roku może ono spowodować od 6 do 9 milionów przedwczesnych zgonów rocznie na całym świecie. Skutki te mają także wymiar ekonomiczny, kosztując nawet 1% globalnego produktu krajowego brutto (PKB) z powodu absencji chorobowej, kosztów leczenia i ograniczenia produkcji rolniczej. W krajach OECD liczba przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem pyłem zawieszonym w otoczeniu, a zwłaszcza drobnym pyłem zawieszonym (PM2,5), spadła w latach 2000-2019 o około 31% (z 42 zgonów na 100 000 osób w 2000 roku do około 29 zgonów na 100 000 osób w 2019 roku.

Choć liczba zgonów związanych z zanieczyszczeniem pyłem zawieszonym spada w większości krajów OECD, to w niektórych krajach, takich jak: Japonia, Kostaryka czy Turcja, niestety, wzrosła. Warto jednak zauważyć, że globalne działania polityczne, która mają na celu zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza znacząco przyczyniają się do zmniejszenia liczby zgonów z tej przyczyny, jednak pozostają one poważnym problemem dla zdrowia publicznego i środowiska.

Kolejnym wyzwaniem klimatycznym są ekstremalne temperatury, zarówno upały, jak i mrozy, będące bezpośrednim skutkiem zmian klimatu. W krajach OECD to jednak ekstremalnie niskie temperatury mają większy wpływ na śmiertelność niż fale upałów, zwłaszcza w Europie Środkowo-Wschodniej i krajach skandynawskich. Niemniej jednak, fale upałów, takie jak te, które dotknęły Kanadę i Stany Zjednoczone w 2021 roku, również stanowią realne zagrożenie dla zdrowia publicznego, szczególnie dla osób starszych.

Aby efektywnie przeciwdziałać skutkom zmian klimatu, konieczne są działania prowadzone w ramach polityki międzysektorowej. Kraje powinny skoncentrować się na planowaniu aktywności mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i łagodzenie skutków ekstremalnych temperatur. Partnerstwa międzynarodowe, krajowe i lokalne, z udziałem władz miejskich, ministerstw środowiska, transportu i rolnictwa, są niezwykle istotne dla osiągnięcia celów w tym obszarze.

Systemy opieki zdrowotnej odgrywają także ważną rolę przygotowując się na nowe wyzwania zdrowotne wynikające ze zmian klimatu. Wspieranie konsumpcji żywności pochodzącej ze zrównoważonych upraw, ograniczanie emisji i efektywne korzystanie z zasobów to konkretne kroki, które mogą zmniejszyć wpływ sektora zdrowia na środowisko.