Sposób odżywiania i aktywność fizyczna

Światowa Organizacja Zdrowia zaleca spożywanie co najmniej 400 g albo pięciu lub więcej porcji owoców i warzyw dziennie. Regularne spożywanie owoców i warzyw wiąże się z lepszymi wynikami zdrowotnymi - w szczególności z obniżeniem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i niektórych rodzajów nowotworów, a prawidłowy sposób odżywiania może również zmniejszyć ryzyko wystąpienia nadwagi lub otyłości. Według danych z 2019 roku dieta uboga w owoce, warzywa i rośliny strączkowe była odpowiedzialna szacunkowo za 2,7 miliona zgonów na całym świecie.

Na podstawie danych z 2021 roku średnio w 31 krajach OECD nieco ponad połowa osób w wieku 15 lat i starszych spożywała warzywa każdego dnia. Krajami o najwyższych wskaźnikach codziennego spożycia warzyw (powyżej 90%) były Korea, Nowa Zelandia i Stany Zjednoczone. Na drugim końcu rankingu, gdzie dzienne spożycie warzyw wynosiło poniżej 40%, znalazły się Luksemburg, Holandia, Łotwa i Rumunia. Dzienne spożycie warzyw było wyższe wśród kobiet niż mężczyzn we wszystkich krajach OECD z wyjątkiem Meksyku. Średnio w krajach OECD co najmniej jedną porcję warzyw dziennie spożywało 62% kobiet i 52% mężczyzn.

Podczas gdy więcej niż jedna na dwie dorosłe osoby zjada co najmniej jedno warzywo dziennie, tylko jedna na siedem osób spełnia zalecenia WHO jedząc codziennie pięć lub więcej porcji owoców i warzyw. W 2019 r. tylko 15% dorosłych jadło zalecaną liczbę porcji warzyw i owoców dziennie. Najczęściej zalecenia spełniane były w Irlandii, Wielkiej Brytanii, Korei, Izraelu i Holandii (30% lub więcej). Z kolei w Turcji, Słowenii, Rumunii i Bułgarii odsetek ten wynosił 5% lub mniej. Kobiety częściej niż mężczyźni spożywały pięć lub więcej porcji owoców i warzyw dziennie we wszystkich krajach OECD z wyjątkiem Grecji i Korei, a największą różnicę między kobietami i mężczyznami zaobserwowano w Danii, Finlandii i Irlandii.

Regularna aktywność fizyczna jest również ważna dla poprawy zdrowia psychicznego i wzmocnienia układu mięśniowo-szkieletowego oraz zmniejszenia ryzyka występowania różnych chorób niezakaźnych. WHO zaleca, aby osoby dorosłe wykonywały co najmniej 150 minut aerobowej aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności lub co najmniej 75 minut intensywnej aerobowej aktywności fizycznej (lub kombinacji obu) tygodniowo, w różnych warunkach i ograniczyły czas spędzany na siedząco. Szacuje się, że zwiększenie poziomu aktywności fizycznej do zalecanego przez WHO zmniejszyłoby obciążenie chorobami i zapobiegłoby ponad 10 000 przedwczesnych zgonów rocznie w krajach europejskich.

Średnio w 32 krajach OECD w 2019 r. ponad jedna trzecia dorosłych podejmowała aktywność fizyczną od umiarkowanej do intensywnej przez co najmniej 150 minut tygodniowo. Odsetek ten wahał się od 10% lub mniej w Turcji i w Rumunii do ponad 50% w Szwajcarii, Australii, Norwegii, Holandii, Anglii, Szwecji, Islandii, Danii, Japonii i Nowej Zelandii. Częściej aktywni fizyczne na zalecanym poziomie byli mężczyźni niż kobiety we wszystkich krajach z wyjątkiem Danii, Szwecji i Islandii. Różnica między płciami była największa w Czechach, Francji, Japonii, Słowacji i Hiszpanii (ponad 10 punktów procentowych).

 
Materiał edukacyjny opracowany w ramach zadań państwowego instytutu badawczego realizowanych przez NIZP PZH – PIB,
finansowanych przez Ministra Zdrowia na podstawie umowy nr NIZP PZH-PIB/2021/1094/1056. Warszawa 2023 r.
Autorka: dr Anna Dzielska
Źródło: OECD (2023), Health at a Glance 2023: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/7a7afb35-en