Główne zagrożenia dla zdrowia publicznego
we współczesnym świecie

Niedawna pandemia COVID-19 stała się ogólnoświatowym zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Tym trudniejszym, że kraje, pomimo doświadczeń innych kryzysów w przeszłości (np. grypy w 2009 roku) nie były dostatecznie przygotowane na tak ogromne wyzwanie zdrowotne.

W literaturze dotyczącej zdrowia (np. raporty OECD) zwraca się uwagę na trzy główne czynniki osłabiające system zdrowotny, z którymi borykały się systemy opieki zdrowotnej podczas pandemii:

• niedostatecznie przygotowanie,
• braki personelu,
• Niedoinwestowanie.

Ponieważ minęły ponad trzy lata od pierwszych przypadków i zgonów z powodu zakażenia wirusem SARS-CoV-2, możliwe jest uzyskanie pełniejszego obrazu wpływu i zasięgu pandemii pod względem umieralności. W krajach OECD zgłoszono, że w latach 2020-2022 z powodu COVID-19 zmarło ponad 3,2 miliona osób - około 48% z 6,7 miliona zgłoszonych zgonów na całym świecie. Jednak te dane dotyczące umieralności są niedoszacowane ze względu na różnice w raportowaniu przypadków choroby między krajami oraz co najważniejsze, duże różnice w możliwościach i praktykach testowania w kierunku COVID-19. W niektórych przypadkach kraje zdecydowały się również zaprzestać regularnego zgłaszania zgonów z powodu COVID-19 w 2023 r., gdy pandemia zaczęła wygasać. W rezultacie przedstawione tutaj dane obejmują trzyletni okres od 2020 do końca 2022 roku.

Średnio w krajach OECD w latach 2020-22 odnotowano 225 zgonów na 100 000 mieszkańców. Norwegia, Nowa Zelandia, Japonia, Islandia, Korea i Australia miały najniższe wskaźniki, wynoszące mniej niż 70 zgłoszonych zgonów z powodu COVID-19 na 100 000 mieszkańców. Z kolei na Węgrzech, w Słowenii i Czechach odnotowano 400 lub więcej zgonów z powodu COVID-19 na 100 000 mieszkańców. Zgłoszone wskaźniki zgonów
z powodu COVID-19 były również stosunkowo wysokie w wielu krajach przystępujących do OECD - zwłaszcza w Peru, Bułgarii i Chorwacji.

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest jednym z najpilniejszych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Potencjalnie może ona wywołać znaczące zakłócenia zdrowotne i gospodarcze w skali globalnej. Czynniki, które przyczyniają się do tego, że stajemy się oporni na środki przeciwdrobnoustrojowe są złożone, choć jednym z głównych czynników pozostaje duże uzależnienie od tych środków w zdrowiu ludzi i zwierząt. Najnowsze szacunki OECD sugerują, że każdego roku oporne infekcje powodują śmierć prawie 79 000 osób w 29 krajach OECD i 3 krajach przystępujących do OECD objętych analizą. Szacuje się, że roczny wskaźnik umieralności z powodu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe wynosi średnio 7,1 zgonów na 100 000 mieszkańców w 29 analizowanych krajach OECD. W krajach OECD oczekiwany średni roczny wskaźnik umieralności z powodu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe wynosi od 7,3 do 25,9 zgonów na 100 000 mieszkańców, przy czym szacuje się, że najwyższe wskaźniki obserwuje się w Turcji, Włoszech i Grecji.

Oczekuje się również, że roczny koszt oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe dla systemów opieki zdrowotnej analizowanych krajów wyniesie średnio około 28,9 mld USD PPP (parytet siły nabywczej) do 2050 r., co odpowiada prawie 26 USD PPP na mieszkańca. Ponadto oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe prowadzi do spadku udziału w rynku pracy i produktywności w pracy, przy czym oczekuje się, że straty te wyniosą prawie 36,9 mld USD PPP.

Kraje mogą rozważyć szeroki zakres opłacalnych strategii zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, zgodnie z multidyscyplinarnym i wielosektorowym podejściem One Health, które promuje koordynację i współpracę w zakresie zdrowia ludzi i zwierząt, systemów rolno-spożywczych i środowiska w celu zwalczania zagrożeń dla zdrowia publicznego, w tym oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Obejmują one optymalizację stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych. Wysoce opłacalne jest także promowanie higieny środowiska i higieny rąk w placówkach opieki zdrowotnej. Znaczne korzyści zdrowotne i ekonomiczne może też przynieść poprawa praktyk postępowania z żywnością i bezpieczeństwa biologicznego w gospodarstwach rolnych.