Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia

Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia, będąca wyznacznikiem zdrowia społeczeństwa, to średnia liczba lat, jakie przewiduje się, że noworodki przeżyją, uwzględniając różne warunki umieralności i prawdopodobieństwo zgonu, w poszczególnych przedziałach wiekowych. Mimo że rzeczywiste współczynniki zgonów danej kohorty urodzeniowej nie są znane z wyprzedzeniem, zmiany we wskaźnikach zgonów mogą wpływać na rzeczywistą długość życia w stosunku do prognozowanej. Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia jest ważnym wskaźnikiem zdrowia społeczeństwa, którego dynamika odzwierciedla wpływ zarówno długoterminowych trendów, jak i krótkoterminowych wydarzeń, takich jakim była pandemia COVID-19.

Najnowsze dane Eurostatu dotyczące krajów Unii Europejskiej (UE), a także Islandii, Norwegii i Szwajcarii, ukazują, że oczekiwana długość życia w chwili urodzenia wzrastała przez ostatnie pięćdziesiąt lat. Niemniej jednak, postęp ten został osłabiony w okresie około dziesięciu lat poprzedzających pandemię COVID-19, a sam wirus wpłynął negatywnie na tę statystykę. W 2021 roku średnia oczekiwana długość życia w krajach OECD wyniosła 80,3 lata, przy czym kraje takie jak Japonia, Szwajcaria i Korea przodowały z wartościami przekraczającymi 80 lat, podczas gdy Stany Zjednoczone kształtowały się między 75 a 80 lat. Kraje jak Łotwa, Litwa, Węgry i Słowacja odznaczały się najniższymi wartościami, poniżej 75 lat. Wstępne dane za 2022 rok pokazują, że wiele krajów Europy Środkowej i Wschodniej doświadczyło silnego odbicia średniej długości życia, podczas gdy inne kraje europejskie, takie jak Islandia, Finlandia i Norwegia, zanotowały spadki, sięgające pół roku lub więcej. Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia we wszystkich krajach partnerskich utrzymywała się w 2021 roku poniżej średniej OECD, z najniższymi poziomami w Republice Południowej Afryki (65,3 roku), Indonezji (68,8 roku) i Indiach (70,2 roku). Jednak tendencja ta uległa zmianie w ostatnich dziesięcioleciach, gdy poziomy w większości tych krajów zbliżyły się do siebie.

Analiza ze względu na płeć wskazuje, że kobiety w krajach OECD żyją średnio o 5,4 roku dłużej niż mężczyźni. Biorąc pod uwagę wszystkie graje OECD, oczekiwana długość życia dla kobiet wynosi 83 lata, w porównaniu do 77,6 lat dla mężczyzn. Różnice te częściowo wynikają z większego narażenia mężczyzn na czynniki ryzyka, takie jak palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu i niewłaściwa dieta. Mężczyźni są również bardziej podatni na zgony będące wynikiem aktów przemocy, samobójstw i udziału w wypadkach. Niemniej jednak, obserwuje się pewne zmniejszenie różnicy między płciami w ciągu ostatnich analizowanych lat.

Pandemia COVID-19 miała znaczący wpływ na średnią długość życia, przyczyniając się do jej spadku w krajach OECD o 0,7 roku w latach 2019-2021. Największe zmiany w zakresie tego wskaźnika wystąpiły w Europie Środkowo-Wschodniej i Stanach Zjednoczonych. Wśród takich krajów jak Bułgaria, Rumunia i Peru także odnotowano istotne zmniejszenie oczekiwanej długości życia. Warto zauważyć, że siedem krajów OECD straciło w ciągu dwóch lat pandemii tyle samo lub więcej lat oczekiwanej długości życia, ile zyskały w ciągu ostatniej dekady. Obejmowało to Republikę Czeską, Grecję, Węgry, Łotwę, Polskę, Republikę Słowacką i Stany Zjednoczone. Trendy te były podobne wśród krajów przystępujących do UE, takich jak Argentyna, Bułgaria, Chorwacja i Rumunia.

Warto zauważyć, że nie wszystkie kraje OECD doświadczyły spadku oczekiwanej długości życia w latach 2019-2021. Dania, Luksemburg i Islandia utrzymały stabilność, a takie kraje jak Australia, Chile, Korea, Kostaryka, Meksyk, Kolumbia, Norwegia, Nowa Zelandia i Japonia zanotowały wzrost tego wskaźnika. Przed pandemią również zauważono spowolnienie wzrostu oczekiwanej długości życia w wielu krajach OECD, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, Francji, Holandii, Niemczech i Wielkiej Brytanii.

Przyrost długości życia kobiet był wolniejszy niż mężczyzn w prawie wszystkich krajach OECD. Przyczyny tego spowolnienia wzrostu oczekiwanej długości życia w czasie są wieloaspektowe. Główną z nich jest spowolnienie poprawy w zakresie zmniejszania śmiertelności z powodu chorób serca i udaru mózgu. Rosnące odsetki osób z nadwagą i otyłością i chorujących na cukrzycę, a także starzenie się społeczeństwa utrudniają krajom utrzymanie wcześniejszych postępów w ograniczaniu liczby zgonów z powodu chorób układu krążenia.