NIERÓWNOŚCI W ZDROWIU. PRZEMOC, ZDROWIE I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ.

Cele Zrównoważonego Rozwoju (SDG) mają na celu przekształcenie naszego świata. Są wezwaniem do działania w celu wyeliminowania ubóstwa i nierówności, ochrony planety i zapewnienia wszystkim ludziom zdrowia, sprawiedliwości i dobrobytu. Ważne jest, aby nikt nie został w tyle.

Przemoc interpersonalna stanowi coraz poważniejsze zagrożenie dla osiągnięcia SDGs, w szczególności tych ukierunkowanych na zdrowie i dobre samopoczucie, równość płci oraz pokój i sprawiedliwość. Działania są konieczne we wszystkich sektorach i środowiskach, aby zapobiegać przemocy interpersonalnej i reagować na nią oraz łagodzić jej skutki dla obecnych i przyszłych pokoleń.

Przemoc to „umyślne użycie siły fizycznej lub władzy, grożące lub rzeczywiste, przeciwko sobie, innej osobie lub przeciwko grupie lub społeczności, które albo powoduje, albo ma duże prawdopodobieństwo spowodowania obrażeń, śmierci, szkody psychologicznej, zaburzeń rozwoju lub deprywacji”.

Przemoc interpersonalna to przemoc, która występuje między członkami rodziny, partnerami, przyjaciółmi, znajomymi i nieznajomymi. Obejmuje ona m.in. znęcanie się nad dziećmi, przemoc wobec młodzieży, przemoc rówieśniczą, przemoc wobec partnera, przemoc seksualną, znęcanie się nad osobami starszymi oraz przemoc wobec kobiet i dziewcząt. Jest przewidywalna i możliwa do zapobiegania.

W Europejskim Regionie WHO przemoc interpersonalna jest czwartą najczęstszą przyczyną śmierci osób w wieku 15–29 lat. Stanowi jedynie ułamek skali przemocy interpersonalnej; na każdy zgon przypada wiele przypadków przemocy prowadzącej do różnych konsekwencji zdrowotnych i społecznych. Narażenie na przemoc zwiększa ryzyko stania się ofiarą i/lub sprawcą przyszłej przemocy.

Czynniki ryzyka przemocy interpersonalnej są liczne (bieda, izolacja społeczna i czynniki takie jak nadużywanie alkoholu, używanie substancji psychoaktywnych i dostęp do broni palnej i innych rodzajów broni) i występują na poziomie jednostki, relacji, społeczności i społeczeństwa. Normy społeczne i kulturowe oraz koncepcje męskości związane z płcią zwiększają ryzyko przemocy.

Przemoc interpersonalna stanowi ogromne obciążenie dla zdrowia publicznego, ponieważ zwiększa ryzyko problemów zdrowotnych i społecznych przez całe życie oraz przedwczesnej śmiertelności. W związku z tym podejście zdrowia publicznego do zapobiegania przemocy ma kluczowe znaczenie.

W całym Europejskim Regionie WHO liczba zgonów spowodowanych przemocą interpersonalną spada; jednak przemoc nadal stanowi duże obciążenie dla zdrowia publicznego.

W 2016 r. około 30 000 osób w całym Regionie zmarło w wyniku zabójstwa (mężczyźni, 21 915; kobiety, 8 224). Szacuje się, że 43 razy więcej osób trafia do szpitala w celu leczenia po brutalnych napaściach, niż odnotowuje się ofiar śmiertelnych. Przemoc powoduje natychmiastowe i ostre szkody emocjonalne i fizyczne i może mieć daleko idące konsekwencje w całym cyklu życia.

Szacuje się, że w Europejskim Regionie WHO w 2016 roku:

• 18 milionów dzieci cierpi z powodu wykorzystywania seksualnego,
• 44 miliony z powodu przemocy fizycznej,
• 55 milionów z powodu przemocy emocjonalnej.

Wśród dzieci w wieku szkolnym (11–15 lat):

• 27–35% było zaangażowanych w fizyczną bójkę (dziewczęta, 16–20%; chłopcy, 38–53%),
• ok. 10% padło ofiarą cyberprzemocy przynajmniej raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy,
• 23–32% było ofiarą znęcania się w szkole przynajmniej raz w ciągu ostatnich kilku miesięcy (dziewczęta, 23–30%; chłopcy, 24–34%),
• 24–28% znęcało się nad innymi przynajmniej raz w ciągu ostatnich kilku miesięcy (dziewczęta, 18–23%; chłopcy, 30–34%).

Podejście oparte na dowodach, dotyczące zapobiegania przemocy przeciwko kobietom, wskazuje, że zmiana szkodliwych stereotypów związanych z płcią może:

• zmniejszyć przemoc ze strony partnerów,
• zmniejszyć liczbę wczesnych i przymusowych małżeństw dzieci,
• zmniejszyć liczbę przypadków maltretowania i wykorzystywania dzieci.

Badacze problemu wskazują na pięć obszarów działań:

• Przepisy: wdrażanie i egzekwowanie przepisów, które kryminalizują i/lub zapobiegają przemocy, nadużywaniu alkoholu i dostępowi do broni oraz promują prawa człowieka i równość płci,
• Normy i wartości: programy zajmujące się ograniczającymi i szkodliwymi normami, wartościami i stereotypami płciowymi,
• Bezpieczne środowiska: modernizacja obszarów miejskich i redukcja ubóstwa,
• Usługi: rozwijanie usług reagowania i wsparcia osób doznających przemocy,
• Edukacja i umiejętności: programy rozwoju dzieci we wczesnym dzieciństwie, zdrowa edukacja seksualna, szkolenia i wsparcie dla dzieci, młodzieży i rodziców/opiekunów.

Źródło: Światowa Organizacja Zdrowia. Biuro Regionalne dla Europy (2020). Przemoc, zdrowie i zrównoważony rozwój: arkusz informacyjny na temat Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDGs): cele zdrowotne.
https://iris.who.int/handle/10665/340811