Palenie tytoniu i wapowanie

Palenie tytoniu jest główną przyczyną wielu chorób, w tym niektórych nowotworów, zawałów serca, udarów mózgu i chorób układu oddechowego takich jak np. przewlekła obturacyjna choroba płuc. Palenie w czasie ciąży zwiększa ryzyko niskiej masy urodzeniowej dziecka i wystąpienia przedwczesnego porodu.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, 2020) szacuje, że palenie tytoniu zabija co roku 8 milionów ludzi na świecie. W tym, bierne palenie jest przyczyną ponad 1,2 miliona zgonów włączając w to 65 000 dzieci.

Wskaźniki dziennego palenia spadły średnio z 20,6% w 2011 r. do 15,9% w 2021 r., a pozytywne zmiany były obserwowane w 31 z 35 krajów OECD. Tendencje spadkowe w paleniu tytoniu obserwowane przed pandemią COVID-19 pozostały w większości krajów w dużej mierze niezmienione podczas pandemii. W 2021 roku wskaźniki palenia w poszczególnych krajach wahały się od ponad 25% do poniżej 10% (w Polsce – 17%). Mężczyźni palili więcej niż kobiety we wszystkich krajach, z wyjątkiem Norwegii.

Kompleksowe pakiety polityki kontroli palenia tytoniu – obejmujące podwyżki podatku od wyrobów tytoniowych, ostrzeżenia zdrowotne na opakowaniach wyrobów tytoniowych, zakazy umieszczania informacji promocyjnych i wprowadzających konsumentów w błąd, ograniczony branding, podnoszenie świadomości i udzielanie wsparcia dla palaczy w rzuceniu palenia (w tym dotacje na nikotynowe leczenie zastępcze i porady dotyczące zaprzestania palenia) – ograniczają rozpowszechnienie palenie w populacji i są opłacalne.
Szacuje się, że na przykład we Francji wdrożony niedawno pakiet polityki kontroli używania wyrobów tytoniowych przyniesie zwrot w wysokości 4 EUR za każde zainwestowane 1 EUR (Devaux i in., 2023). Kanada rozszerzyła ostatnio zakres ostrzeżeń zdrowotnych, drukując je bezpośrednio na pojedynczych papierosach, aby dotrzeć do osób młodych lub nowych palaczy, którzy mogą nie zauważać ostrzeżenia zdrowotnego umieszczonego na opakowaniach, ponieważ palą papierosy otrzymane pojedynczo (odsprzedane lub otrzymane).
Nowa Zelandia jako pierwszy kraj na świecie przyjęła ustawę, która zakazuje sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom urodzonym 1 stycznia 2009 r. lub później, co oznacza, że z czasem wyroby te mogą zostać całkowicie wyeliminowane.

Podczas gdy w większości krajów rozpowszechnienie palenia tytoniu spada, regularne używanie e-papierosów (vaping) rośnie, mimo że wskaźniki wapowania pozostają niskie.
W 32 krajach OECD w 2021 r. 3,2% osób w wieku 15 lat i więcej regularnie używało e-papierosów. Wapowanie jest częstsze wśród młodych ludzi: w krajach OECD w 2021 r. średnio 6,1% osób w wieku 15–24 lat korzystało z produktów waporyzujących.

Zasady regulujące używanie produktów do waporyzacji obejmują ograniczenia wiekowe, podatki od innowacyjnych elektronicznych produktów nikotynowych, zakaz wapowania w pomieszczeniach, regulacje dotyczące sprzedaży i reklamy. Na przykład Australia ogłosiła niedawno zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów oraz ograniczenia dotyczące smaków i kolorów e-papierosów, jednocześnie udostępniając e-papierosy zawierające nikotynę wyłącznie na receptę lekarską jako środek pomagający w rzuceniu palenia.