Umieralność z powodu nowotworów

Umieralność z powodu nowotworów zajmowała drugie miejsce pod względem przyczyn zgonów w krajach OECD, stanowiąc 21% wszystkich zgonów w 2021 roku, tuż po chorobach układu krążenia. Główne przyczyny zgonów związane z nowotworami obejmowały raka płuc (20%), raka jelita grubego (10,9%), raka piersi (14,7% u kobiet) i raka prostaty (10,1% u mężczyzn). Te cztery rodzaje nowotworów stanowiły niemal 44% wszystkich przypadków diagnozowanych nowotworów w krajach OECD. Wskaźniki umieralności z powodu nowotworów obserwowały ogólny spadek we wszystkich krajach OECD od 2000 roku, choć tempo spadku było umiarkowanie niższe niż w przypadku chorób układu krążenia.

Rak płuc był dominującą przyczyną zgonów zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, odpowiadając za 23,2% zgonów z powodu nowotworów u mężczyzn i 16,8% u kobiet. Głównym czynnikiem ryzyka raka płuc pozostaje palenie tytoniu. Również rak jelita grubego był znaczącą przyczyną śmiertelności zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet, stanowiąc 10,9% zgonów związanych z nowotworami. Programy przesiewowe w kierunku raka jelita grubego u ludzi starszych przyczyniły się do zmniejszenia liczby zachorowań w tej grupie wiekowej. Niemniej jednak obserwuje się wzrost przypadków raka jelita grubego wśród młodszych pacjentów w ostatnich latach. Odpowiedzialne za to są czynniki takie jak ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, wysokotłuszczowa i uboga w błonnik dieta, brak aktywności fizycznej, otyłość, palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu.

Rak piersi jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworów u kobiet (14,7% zgonów). Choć wskaźniki zachorowalności na raka piersi wzrosły w ciągu ostatniej dekady, wskaźniki umieralności spadły lub ustabilizowały się, co wskazuje na wcześniejszą diagnozę i leczenie, a tym samym wyższe wskaźniki przeżycia.

Rak gruczołu krokowego to trzecia najczęstsza przyczyna zgonów z powodu nowotworów u mężczyzn i odpowiada za 10,1% wszystkich zgonów związanych z rakiem. Średnie współczynniki umieralności z powodu raka wyniosły 202 zgony na 100 000 osób w krajach OECD w 2021 roku, w porównaniu z 191 w 2019 roku. Najwyższe wskaźniki umieralności odnotowano na Węgrzech, w Republice Słowackiej, Słowenii, Łotwie i Polsce (240 lub więcej), natomiast najniższe w Meksyku i Turcji (poniżej 160).

Wczesna diagnoza i skuteczne leczenie znacznie podnoszą wskaźniki przeżywalności w przypadku nowotworów. To tłumaczy, dlaczego kraje takie jak Australia i Belgia, mimo relatywnie wysokiego wskaźnika zachorowalności, mają wskaźniki umieralności poniżej średniej. Analiza przeżywalności w latach 2010-2014 wykazała, że zarówno Australia, jak i Belgia, osiągnęły wyższą niż średnia pięcioletnią przeżywalność netto w przypadku powszechnych nowotworów. Pandemia COVID-19 poważnie zakłóciła programy diagnostyki i leczenia nowotworów w krajach OECD. W prawie wszystkich krajach OECD liczba usług związanych z badaniami przesiewowymi i leczeniem nowotworów uległa znacznemu zmniejszeniu, zwłaszcza na początku pandemii i po wprowadzeniu ograniczeń w marcu 2020 roku. W rezultacie diagnozowanie i leczenie nowotworów znacząco opóźniły się na początku 2020 roku w większości krajów OECD.

Wskaźniki zachorowalności na raka były tradycyjnie wyższe u mężczyzn niż u kobiet we wszystkich krajach członkowskich i partnerskich OECD. Wskaźniki umieralności na raka również były wyższe u mężczyzn we wszystkich krajach członkowskich OECD, a najbardziej widoczna różnica zaobserwowana została na Łotwie, w Estonii i na Litwie, gdzie umieralność z powodu raka u mężczyzn była 2,1 razy wyższa niż u kobiet, podczas gdy we Francji różnica wynosiła jedynie 2%. Wzrost częstości występowania czynników ryzyka, zwłaszcza palenia tytoniu i spożywania alkoholu, w dużej mierze przyczynia się do tej różnicy w zachorowalności i umieralności z powodu nowotworów. Dodatkowo, interwencje mające na celu zmniejszenie nierówności społeczno-ekonomicznych w umieralności na raka powinny być skoncentrowane na osobach o niższym poziomie wykształcenia, ponieważ ta grupa ludności wykazuje wyższe wskaźniki umieralności na raka we większości krajów OECD.