Promocja zdrowia to proces, który umożliwia ludziom kontrolę (panowanie) nad zdrowiem i jego poprawę. Proces ten powinien przebiegać w 5 płaszczyznach:
- tworzenie polityki prozdrowotnej – ma na celu podnoszenie rangi zdrowia we wszystkich obszarach życia społecznego i gospodarki oraz podejmowanie międzysektorowych działań na rzecz zdrowia (dotyczących m.in. mieszkalnictwa, transportu, urbanistyki, ochrony środowiska);
- zmiana warunków życia i pracy na sprzyjające zdrowiu – takich, w których decyzje dotyczące spraw zdrowia podejmuje się łatwo, a nawet całkowicie odruchowo;
- wzmacnianie działań społeczności – upodmiotowienie społeczności tak aby podejmowała we własnym imieniu kwestie związane ze zdrowiem;
- kształtowanie zachowań prozdrowotnych (eliminowanie zachowań ryzykownych dla zdrowia, np. palenie tytoniu oraz podejmowanie tych służących zdrowiu np. odpowiedniego poziomu aktywności fizycznej) np. poprzez edukację zdrowotną oraz
- zmiana sposobu działania sektora zdrowotnego, jego instytucji i pracowników – włączenie się instytucji oraz personelu ochrony zdrowia w zadania inne niż medycyna naprawcza oraz większa wrażliwość na potrzeby użytkowników systemu.
Promocja zdrowia została zdefiniowana w ten sposób przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w 1986 r. w Karcie Ottawskiej przedstawionej podczas Pierwszej Międzynarodowej Konferencji Promocji Zdrowia w Ottawie (Kanada, 1986).
W centrum zainteresowań promocji zdrowia są ludzie i warunki, w których żyją. Problemy zdrowotne powstają w sąsiedztwie, czyli ściśle określonym kontekście życiowym – tam gdzie ludzie żyją, pracują, uczą się, wypoczywają – tam gdzie tworzą się normy i więzi społeczne, systemy wartości, zwyczaje czy system komunikowania się ze sobą.
Istnieje wiele dowodów, że poprawnie realizowana promocja zdrowia jest efektywna (daje korzyści zdrowotne) oraz opłacalna (przynosi zwrot poniesionych nakładów).
Autorzy: E. Urban, M. Piotrowicz